در ساختمان و جهان اسلامی ایمان و علم رابطه‌ای مستقیم دارند و هر اندازه ایمان بالاتر برود، علم افزون می‌شود و افزایش علم با قدرت ایمان همراه است. این علم علمِ حصولیِ معمولِ روز نیست، بلکه نوری است که خداوند در هر دلی که مشیت کند قرار می‌دهد. خودِ خداوند نور آسمان‌ها و زمین است و نور ایمان و نور علم منشعب از نور خداوند است که با آن آسمان‌ها و زمین و حقایق و واقعیات آن مشاهده‌پذیر است. اسلام طلب علم را بر هر زن و مرد مسلمانی فریضه می‌داند و با این علم است که مسلمان مدام در مراتب ایمان بالا می‌رود و از نور الهی بهره‌مند می‌شود.

البته تحصیل علم دین در ظاهر نیز خود می‌تواند مقدمه‌ای برای افزایش ایمان بشود. روایات فراوانی وجود دارد که علم همان چیزی است که در اختیار رسول خدا و جانشینان حقیقی اوست و هر کس طالب علم است تنها باید از آن‌ها بجویدش. در واقع اخذ علم از صاحب حقیقی آن علم است که به افزایش ایمان می‌انجامد و صلابت و قدرت روحی مؤمن منبعث از علمی است که از نور خدایی به او نثار شده است. مطابق سخنی که علی علیه‌السلام در آن شرحی از کندنِ درِ قلعۀ خیبر می‌دهد، حتی قدرت جسمانی مؤمن نیز تابع قدرت روحی و رحمانی اوست و تمام این‌ها با علم و نور الهی ربطی مستحکم دارند.